پێشمه‌رگه‌ی بێناو:به‌ڕێزان مه‌لاعه‌بدوڵڵا حه‌سه‌نزاده‌، مه‌لا حه‌سه‌ن ڕه‌ستگار، که‌ریم حه‌دداد، حه‌مه‌ده‌مین سیراجی، ئه‌حمه‌د نستانی؛کوردانه‌ داواتان لێده‌که‌م که‌ با له‌ یه‌کێک له‌ گونده‌کانی قه‌ندیل کۆبونه‌وه‌یه‌کی ئاشکرا ڕوو به‌ مه‌دیاکانی کوردی بگرین و تێدا باس له‌ شانۆی خه‌یانه‌ت و کۆنگره‌ی دوو و سێ بکه‌ین. با چیتر لاوان و گه‌نجه‌کانمان فریوی چه‌واشه‌کاریه‌کانی 40 ساڵه‌ نه‌خۆن و ڕاستی ڕوداوه‌کانیان بۆ ده‌رکه‌وێت. که‌ ڕاستیه‌کانمان ده‌رخست ئێوه‌ش به‌ وێژدانێکی ڕاحه‌تر ده‌چنه‌ ژێرخاک. هیوادارم که‌‌ حازری خۆتان له‌ کاناڵه‌کانی ڕاگه‌یاندن دا ده‌رببڕن. 

من ئه‌م کاره‌ له‌ پێناوی خزمه‌ت به‌ گه‌لی چه‌وساوه‌ی کورد ده‌که‌م. خۆتان باش ده‌زانن که‌ 40 ساڵه‌ ڕاستیه‌کانتان له‌ خه‌ڵکی کوردستان شاردۆته‌وه‌. هه‌روه‌ک گوتویانه‌ ماڵێک که‌ بناغه‌که‌ی خه‌راپ دروستکرا تا سه‌ر هه‌ر خه‌راپ ده‌بێت و به‌ده‌یان جار ده‌ڕوخێته‌وه‌. هه‌ر وه‌ک حیزبه‌که‌تان هه‌موو ڕۆژێک له‌ ڕوخان دایه‌. ته‌نیا چاره‌ ئه‌وه‌یه‌ که‌ دووباره‌ له‌ژێرخانه‌وه‌ به‌ ڕێک و پێکی و به‌دروستی دروست بکرێته‌وه‌. داواکاری من ئه‌وه‌یه‌ که‌ به‌ زووترین کات خۆتان ساغ که‌نه‌وه‌، یان فه‌رموون با له‌ دیدارێک دا ڕاستیه‌کان ده‌رخه‌ین، یان له‌ڕاگه‌یانده‌کی ڕه‌سمی دا، دان به‌ شانۆی خه‌یانه‌ت دابنێن و داوای لێبوردن له‌ گه‌لی کوردستان بکه‌ن. پاشان حیزبی دێموکڕاتێ کوردستان با کۆنگره‌ی 3ی له‌ کوردستان دا ببه‌ستێت و به‌ هۆی خه‌یانه‌تی 40ساڵه‌وه‌ هێچ ئه‌ندامێکی گه‌وره ترله‌ 40 ساڵ قبوڵ نه‌کات. واته‌ هه‌موو ئه‌وانه‌ی که‌ له‌ماوه‌ی 40 ساڵی ڕابردوو دا ده‌ستیان له‌ چه‌واشه‌کاریه‌کان دا هه‌بووه‌، دوای داوای لێبوردن له‌ خه‌ڵکی کوردستان ده‌بێ خانه‌ نشین بکرێن. حیزبی دێموکڕاتیش له‌ سه‌ر به‌رنامه‌ و ئه‌ساسنامه‌ی سه‌ربه‌خۆیی کوردستان به‌رده‌وام به‌ خه‌باتی خۆی بدات. 

به‌ڕێز تاهیر قاسمی 
بۆ ئاگاداریت ئه‌ندامانی زیندووی کۆنگره‌ی 2 و 3 من باشتر به‌ ناوی پێشمه‌رگه‌ی بیناو ده‌ناسن. زۆر چاک ده‌زانن من کێم. تکایه‌ که‌سانێک که‌ نازانن، مه‌لا عه‌وڵا حه‌سه‌نزاده‌ و ئه‌حمه‌د نستانی هه‌ڵپێچن. خۆیان ئه‌و ناسناوه‌یان لا جوان بوو. 
کاک تاهیر وادیاره‌ ته‌مه‌نه‌ت زۆر گه‌نجه‌و و ڕوداوه‌کان ته‌نیا به‌ ئیحساساته‌وه‌ سه‌یر ده‌که‌یت. به‌ر هه‌رشتێک ڕووی قسه‌ی من له‌ سه‌رکرده‌کانی حدکا یه‌ نه‌ک له‌گه‌ڵ ئه‌ندام و لایه‌نگران. له‌ نوسراوه‌که‌ت ڕا دیاره‌ که‌ ئاگاداری ڕاستیه‌کان نیت، هێندێک چه‌واشه‌کاریش به‌ نوسراوه‌کانی منه‌وه‌ ده‌که‌یت. تۆ چۆن کوردێکی که‌ خۆت پێ دێموکڕاته‌ به‌ ڵام شاره‌زای شانۆی خه‌یانه‌ت نیت. مه‌گه‌ر ده‌کرێت بارزانیه‌ک شاره‌زای، ئاش به‌تاڵ و31ی ئاب نه‌بێت؟ یان جه‌لالیه‌ک شاره‌زای 66 نه‌بێت؟ تۆ چۆن ناوی ئه‌م 55 که‌سه‌ نازانێت که‌ بوونه‌ قوربای شانۆی خه‌یانه‌تی دوکتۆر ڕه‌حمان قاسملو، که‌ریم حه‌دداد، حه‌مه‌ده‌مین سیڕاجی و که‌ریم حیسامی و ئه‌حمه‌د نستانی؟ 
ئه‌گه‌ر ناویان نازانێت له‌ سه‌رکرده‌کانت بپرسه‌، بێخود وڵام مه‌ده‌وه‌؟ لێیان بپرسه‌ ئه‌رێ چۆن بوو که‌ ئێوه‌ توانیتان له‌ به‌غدا دا ژیان و سیاسه‌ت بکه‌ن به‌ڵام ئه‌ندامانی سه‌رکردایه‌تی حیزب و هاوڕێیان دڵسۆزی ئه‌حمه‌د تۆفیق : مه‌لاسه‌ید ڕه‌شید حوسێنی (کۆمیته‌ مه‌رکه‌زی و ده‌ست ڕاستی ئه‌حمه‌د تۆفیق)، عه‌وڵای مه‌ڵاعوسمانی (چاوه‌دێری به‌رزی سیاسی و ده‌ست چه‌پی ئه‌حمه‌د تۆفیق)، مامۆستا ساڵار هه‌ورامی، کاک خدری به‌رده‌ڕه‌شان، حه‌سه‌ن حاسڵ، حاسڵ له‌یلانی، مراد له‌یلانی، خدر کوردستانی، قادری خالیدی، و ...) ته‌حویلی شای ئێران درانه‌وه‌. چۆن بوو شا و ساواک داوای ئێوه‌یان له‌سه‌ددام نه‌کرد؟ پاکی ئێوه‌ لای ساواک و سه‌ددام حوسێن چێ بوو که‌ له‌ هه‌موو عێڕاق دا به‌ ئازادانه‌ ده‌خولانه‌وه‌، به‌ڵام هه‌موو ئه‌ندامانی سه‌رکردایه‌تی حدک به‌ داگیرکه‌ری ئێران فرۆشران؟ 
"ده‌ڵێن چه‌ند هاوڕێ له‌ گۆمێک دا مه‌له‌یان ده‌کرد، یه‌کێکیان مه‌له‌ی نه‌ده‌زانی و تا مل ‌چۆ ناو ئاو، له‌ ناکاو ته‌نگاو بوو و... پیسایه‌که‌ی کرده‌ ناو ئاوه‌که‌، پاشان دیتی پیسایه‌که‌ی‌ سه‌ر ئاو که‌وتووه‌. کابرا به‌ چه‌په‌ڵۆکان به‌ پیسایه‌که‌یدا ده‌دا و ده‌یوست ژێرئاوی کات. هاوڕێیه‌کانی چاویان پێکه‌وت و پێی پێده‌که‌نین. کابرا گوتی چاو چاو ئه‌وه‌ پیسایی منه‌، که‌چی له‌ من باشتر مه‌له‌ی ده‌زانی و ڕه‌سه‌ر ئاو ده‌که‌ویت. ئاخر ڕه‌حمان قاسملو تۆش ئاوا، کۆنگره‌ له‌ به‌غدا داده‌گریت و له‌ من چاتر مه‌له‌ ده‌زانی. منیش له‌و کۆنگره‌ چۆمه‌ ده‌رێ." کاک تاهیر قاسمی تۆخوڵا له‌ سه‌رکرده‌کانت بپرسه‌ ئه‌و ڕوداوه‌ کێ ڕوو به‌ قاسملو گوتی له‌ هوتیڵ فنده‌قی به‌غدا ساڵی 1971؟

"تۆ له‌ کۆنگره‌ی 2 به‌ هۆی خه‌یانه‌ت به‌ حیزب و جاسوسی بۆ ساواک، له‌ حیزب ده‌رکراوی، تۆ ئه‌ندامی حیزب نیت، حه‌قت نیه‌ له‌ کۆنگره‌ دا به‌شداری بکه‌یت، چ بگات به‌ ڕابه‌رایه‌تی کردنی." کاک تاهیرقاسمی ئه‌مه‌شیان بپرسه‌ که‌ قسه‌ی کێیه‌ که‌ ڕوو به‌ قاسملو کرا له‌ هه‌مان کۆبوونه‌وه‌دا؟ بپرسه‌ که‌ گه‌لۆ ته‌وهینه‌ و پێشمه‌رگه‌ی بێناو هه‌ڵی به‌سته‌وه‌ یان ڕاستیه‌کی مێژوویه‌ و قوتدانی زۆر زه‌حمه‌ته‌. 

به‌ڕێزم کاک تاهیر قاسمی په‌رده‌هه‌ڵدانه‌وه‌ له‌سه‌ر خه‌یانه‌تکاران، کاری هه‌موو که‌سێک نیه‌. من له‌ پێناو سه‌ربه‌خۆی نێشتمانه‌که‌م دا ئه‌م هه‌نگاوه‌م ناوه‌ نه‌ک له‌ پێناو ته‌وهێن یان درۆ هه‌ڵ به‌ستن. تکایه‌ با ئه‌وانه‌ی که‌ له‌ ڕوداوه‌که‌ شاره‌زان و ده‌ستیان له‌ خه‌یانه‌ته‌کان دا هه‌بووه‌ وڵام ده‌نه‌وه‌. 

داواکارم له‌و هاوڕێیانه‌ی که‌ له‌ ئه‌وروپا دا ده‌ژین، تا له‌ ژیان دا ماون، ڕاستیه‌کان ئاشکرا بکه‌ن. چه‌ند که‌سێک هه‌ن له‌ قوربانیانی شانۆی خه‌یانه‌ت،با بێنه‌ زمان و نه‌هێڵن نه‌وه‌ی داهاتومان فرویو بخوات. کاتی ئه‌وه‌ هاتوه‌ که‌ بوێرانه‌ ڕوداوه‌کان ئاشکرا بکرێن. 
که‌سانێکی وه‌ک غه‌نی بلوریان ئه‌گه‌ر له‌ ژیان دا ماون، له‌سه‌ر ئه‌م بابه‌ته‌ له‌ مه‌دیاکان دا بدوێن. من له‌ ساڵی 1979 له‌ مهاباد هه‌م شانۆی خه‌یانه‌تم دا ده‌ست کاک غه‌نی و مامۆستا هێمن و هه‌م له‌گه‌ڵم باس کردن. 

ئه‌ندامانی دێموکڕات، خۆیان زۆر پێ زیره‌که‌. هه‌ر که‌ فشاریان بۆ هات، ڕوو ده‌که‌نه‌ ته‌وهین و سوکایه‌تی. کار به‌وه‌ چاک نابێت هاونیشتمانی خۆشه‌ویستم. ڕاستی، ڕاستی، ڕاستی ده‌ردی هه‌موو ده‌رمانێکه‌. منیش وه‌ک تۆ کوردستانیم، خۆ له‌ کوره‌ موریخ ڕا نه‌هاتوه‌مه‌ته‌ خوار و سوکایه‌تیش به‌ که‌س ناکه‌م. 

40 ساڵه‌ دێموکڕات به‌ناوی کوردایه‌تی خه‌ڵکی کورد به‌کوشت ده‌دات، پێغه‌مبه‌ره‌که ی ئاشتیتان (قاسملو) به‌ هه‌زاران لاوی کوردی به‌ده‌ستی یه‌کتر به‌کوشت دا؟ ئه‌وانه‌ی که‌ کۆمه‌ڵه‌ بوون خۆ کورد بوون و پێشمه‌رگه‌ بوون، ئه‌وانه‌ی که‌ ڕێبه‌رایه‌تی بوون خۆ کورد بوون و پێشمه‌رگه‌ی حیزب بوون، بۆ قاسملو فتوای شه‌ڕی له‌سه‌ر دان. مه‌گه‌ر پێغه‌مبه‌رایه‌تی ئاوا ده‌بێت؟

شانازی به‌چه‌پ بوونی قاسملو ده‌که‌یت، مباره‌کی بێت. لای هه‌موان ئاشکرایه‌ که‌ توده‌ ناردبوویه‌ ناو حیزب. (سه‌رچاوه‌: ژیاننامه‌ی ئه‌حمه‌د تۆفیق). 
باشه‌ به‌ڕێزم ئه‌گه‌ر چه‌پ بوو بۆچی ده‌ستوری قه‌تڵ و عامی ئازه‌ریه‌کانی نه‌غه‌ده‌ی ده‌رکرد،؟ خۆ که‌سێکی چه‌پ نابێت شه‌ڕی دژی نه‌ته‌وه‌ی جیرانی ڕابگه‌ێنێت؟ 
بۆچی شه‌ڕێ دژی کۆمه‌ڵه‌ێ کۆمه‌نیست ڕاگه‌یاند؟ مه‌گه‌ر کۆمه‌ڵه‌ش چه‌پ نه‌بوو؟
بۆچی ڕادوێی دێموکڕات هه‌موو ڕۆژێک به‌ قوڕحان خوێندن ده‌ستی پێده‌کرد؟ قۆڕحان و چه‌پایه‌تی کوجا مه‌رحه‌با کاک تاهیر قاسمی؟ 

من کوردستانیم و ئاواتیشم سه‌ربه‌خۆی کوردستانێکی گه‌وره‌یه‌ که‌ هه‌ر 5 به‌شه‌که‌ی کوردستانی له‌ خۆی دابگرێت. داواکارم که‌ سه‌رکرده‌کانی دێموکڕات بوێرانه‌ ڕابگه‌ێنن که‌ به‌ڵێ قاسملو قه‌ت بۆ کورد کاری نه‌کردوه‌ و ئێمه‌شی تۆش ئه‌م ڕۆژه‌ ڕه‌شه‌کرد که‌ پێش مردنمان په‌رده‌ له‌سه‌ر ڕاستیه‌کان هه‌ڵدرێته‌وه‌، و ڕووی ڕه‌شمان به‌ خه‌ڵکی کوردستان بناسرێت. 

لێره‌دا له‌ هه‌موو کادر و ئه‌ندامانی حیزبی دێموکڕاتی کوردستان داواکارم، که‌ بوێرانه‌ ئه‌م کاره‌ بکه‌ن و ویژدانی خۆتان ڕاحه‌ت که‌ن. با به‌ردی بناغه‌ی کوردسانیكی گه‌وره‌ به‌ دروست تر و پته‌وتر دابنێن. وه‌رنه زمان و ڕاستیه‌کان ئاشکرا بکه‌ن. تا ڕاستیه‌کان ئاشکرا نه‌که‌ین، نه‌ته‌وه‌که‌مان هه‌ر وا له‌ ژێر ده‌ستی داده‌مێنێته‌وه‌ و چه‌ند خه‌یانه‌تکارێک به‌ ناوی کوردایه‌تی ده‌مان چه‌وسێنه‌وه‌، و به‌ده‌ستی یه‌کتر به‌کوشتمان ده‌ده‌ن. هه‌ر وه‌ک ئه‌وه‌ی ئێستا له‌ کۆیه‌ حاکمه‌ (شه‌ڕه‌ چه‌قو).
به‌ڕێزان ئه‌ندامان و لایه‌نگرانی دێموکڕات تاکه‌نگین ڕاستیه‌کان نابینن؟ بیر بکه‌نه‌وه‌ که‌ له‌ هه‌موو شه‌ڕه‌کانی براکوژی دا کێ کوژرا؟ تاقه‌ ئه‌ندامێکی بنه‌ماڵه‌ی خائێنه‌کان بریندایش نه‌بوو. به‌و شه‌ڕانه‌ هه‌موو ئه‌ندامانی سه‌رکردایه‌تی دێموکڕات ده‌وڵه‌مه‌ندتر بوون، به‌ڵام دڵی هه‌زاران دایکی کوردیان بریندار کرد و دووبه‌ره‌کیان نایه‌وه‌ ناو گه‌لی کوردستان. 
به‌ هیوای سه‌ربه‌خۆی کوردستانێکی بێ سنور

(ئه م بابه ته له لایه ن یه  کێک له هاوڕێ یان له رێگای ئیمایل به ده ستمان گه یشتوه که لێره‌ دا سوپاسی ده که ین)

نه‌وشێروان مسته‌فا ده‌لێت حیزبی دیموكراتی ایران جاش و خو فروشی سه‌دامن

بو دانلودی ئه م ویدیویه برو بو ئه م لینکه:

 http://city-upload.com/qtvrz04imbq8/12.3GP.html

به‌م نزیکانه‌ کلیپێکی تازه‌م دێته‌ بازاره‌وه‌ ئه‌وه‌تا خه‌ریکه‌ کلیپی بۆ ده‌که‌م...
به‌ق به‌ق له‌م 50 وه‌ره‌قه‌ که‌ مانگانه‌ وه‌رده‌گرم

ناکۆکییه‌کانی نێوان لایه‌نه‌ کوردییه‌کانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران ده‌گوازرێته‌وه‌ بۆ ناو دانیشتنه‌کانی کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی کورد و سکرتێریحیزبی دیموکراتی کوردستان گومان ده‌خاته‌ سه‌ر په‌که‌که‌ هاوپێوه‌ند به‌ وته‌کانی سکرتێری پژاک که‌ به‌ توندی له‌ دژی لایه‌نه‌که‌ی قسه‌ی کردبوو.

پاش ئه‌وه‌ی عه‌بدولڕه‌حمان حاجی ئه‌حمه‌دی، سکرتێری پارتی ژیانی ئازادی کوردستان (PJAK) له‌ ڕێگای که‌ناڵی ته‌له‌فزیۆنی زمانحاڵی لایه‌نه‌که‌ی له‌ دژی دیموکراته‌کان و کۆمه‌ڵه‌کان به‌ توندی لێدوانی دا، خالید عه‌زیزی، سکرتێری پارتی دیموکراتی کوردستان له‌ کاردانه‌وه‌دا گومانی خسته‌ سه‌ر په‌که‌که‌ که‌ له‌ پشتی ئه‌و لێدوانه‌وه‌‌ ‌بێت. عه‌زیزی که‌ له‌ کۆبوونه‌وه‌یه‌کی ناوخۆی لایه‌نه‌که‌یدا قسه‌ی ده‌کرد، وتی: "ئه‌گه‌ر ئه‌و قسانه‌ی سه‌رۆکی پژاک ته‌نیا به‌رهه‌می که‌ف و کوڵی شه‌خسی خۆی بێ، ئه‌وه‌ ده‌بێ په‌که‌که‌ و پژاک وڵامده‌ر بن، به‌ڵام ئه‌گه‌ر سیاسه‌تی په‌که‌که‌ بێ و به‌ پژاکی بکات، ئه‌وه‌ ئێمه‌ بێده‌نگ نابین." ڕاشیگه‌یاند که‌ "ئه‌وه‌ قه‌زیه‌ی دیموکراته‌ به‌ گشتی و هه‌ر دوو دیموکراته‌که‌ (حدک و حدکا) قسه‌ی له‌سه‌ر ده‌که‌ن و ئه‌گه‌ر پێویست بکات به‌ ڕاشکاوانه‌ به‌ خه‌ڵک ده‌ڵێن که‌ پژاک چ سیغه‌یه‌که‌." سه‌رۆکی پژاک له‌ لێدوانه‌که‌یدا وێڕای پرسیار خستنه‌سه‌ر سیاسه‌ت و کرده‌وه‌کانی دیموکراته‌کان و کۆمه‌ڵه‌کان و به‌ بێ ده‌ستکه‌وت ناوبردنی سیاسه‌ته‌کانی ئه‌وان که‌ "به‌ بێ هۆ به‌کوشتدانی 30 هه‌زار کچ و کوڕی کوردی ئێران" ناوی هێنا، ڕاشیگه‌یاند که‌ ئه‌وه‌ی ئێستا له‌ ناو ئه‌و لایه‌نانه‌دایه‌؛ مه‌سه‌له‌ی به‌رژه‌وه‌ندی تاکه‌که‌سی، کورسی و پاره‌یه‌ و په‌یڕه‌و کردنی سیاسه‌تی سه‌رقاڵ کردنی کوردی ئێران‌. هاوپێوه‌ند به‌ هۆکاری هێرشی ئه‌مدواییه‌ی سه‌رۆکی پژاک بۆ سه‌ر دیکه‌ی لایه‌نه‌ کوردییه‌کانی ئۆپۆزسیۆنی ئێران به‌ تایبه‌ت دیموکراته‌کان، ئاشکرابوو که‌ ئه‌وان له‌ زۆربه‌ی کۆمیسیۆنه‌کانی کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی کورد دژ به‌ سیاسه‌تی پارتی کرێکارانی کوردستان (PKK) بۆ دروستکردنی پارت و ڕێکخراوه‌ بۆ ناوچه‌ کوردنشینه‌کانی وڵاتانی دیکه‌ هه‌ڵوێستیان گرتووه‌ و ئه‌مه‌ش تووڕه‌یی په‌که‌که‌ی به‌دواوه‌ بووه‌ و ده‌یه‌وێ له‌ ڕێگای پژاکه‌وه‌ تۆڵه‌یان لێبکاته‌وه‌. به‌ گوێره‌ی زانیارییه‌کان له‌ کۆمیسیۆنی پڕه‌نسیپه‌ هاوبه‌شه‌کانی کۆنگره‌ی نه‌ته‌وه‌یی کورد، که‌ ده‌گوترێ گه‌ڵاڵه‌که‌ی له‌ لایه‌ن خالیدی عه‌زیزیه‌وه‌ نووسراوه‌، له‌ یه‌کێک له‌ خاڵه‌کانیدا هاتووه‌ که‌ حیزبه‌کانی هیچکام له‌ به‌شه‌کانی کوردستان نابێ ده‌ست له‌ کاروباری به‌شه‌کانی دیکه‌ وه‌ربده‌ن و حیزبی لابه‌لایان بۆ ساز بکه‌ن.

نادر انتصار  | صدام حسین، در یک جلسه ویژه مجلس ملی عراق، با بیان این‌که جمهوری اسلامی ایران همچون رژیم قبلی ـ پادشاهی محمدرضا پهلوی ـ به سیاست حمایت و تحریک سازمان‌دهی شده از «شورش کُردها در داخل عراق اقدام کرده است».(۱)مسأله کردستان را برای توجیه ابطال توافقنامه الجزیره به میان آورد. برخلاف ادعاهای صدام حسین، غیرمحتمل به نظر می‌رسید که جمهوری اسلامی، منابع ضروری یا حمایت سازمان‌دهی شده‌ای را برای تداوم سیاست شاه نسبت به کُردها در برابر عراق دارا باشد ، خصوصاً از لحاظ این واقعیت که جمهوری اسلامی در بحبوبه نبرد با کُردهای خود بود.  اما در واقع، عراق ورق بازی را برگردانده بود و کُردها را در داخل ایران تحریک می‌کرد. بنا به گفته اریک رولو  ـ خبرنگار لوموند، روزنامه پر تیراژ و با نفوذ پاریس ـ در مصاحبه با رهبر حزب دمکرات کردستان ایران ـ (دکتر قاسملو) کشور عراق، منبع اصلی کمک و مساعد خارجی به حزب دمکرات کردستان ایران بود.

دکتر بنی‌صدر، رئیس جمهور تبعیدی ایران در کتاب خود به زبان ایتالیایی به سندهایی به دست آمده از کُردها اشاره دارد که نشان‌دهنده دخالت عراق در تمام اشکال مختلف آشوب کردستان در ایران، بعد از انقلاب ایران است.(٢) گرچه تعیین میزان و وسعت دخالت ایران و عراق در تحریک قیام کُردها در کشورهای همدیگر، قبل از شروع جنگ ایران ـ عراق امری بسیار مشکل به نظر می‌رسد، اما بعد از شروع جنگ، دو طرف اقدامات ویژه‌ای را برای وارد کردن جمعیت‌های کُرد آن دو کشور در جنگ انجام دادند. نخست عراق کارت بازی کُردها را به‌عنوان ابزاری استراتژیک جهت تضعیف ایران به کار برد. هم‌چنین جنگ داخلی بین گروه‌های مختلف کُرد، استفاده از بازی کارت کُردها را برای بغداد آسان‌تر می‌ساخت. برای مثال، اتحادیه میهنی کردستان به رهبری جلال طالبانی با حزب دمکرات کردستان عراق ـ قیاده موقت به رهبری برادران بارزانی ـ ادریس و مسعود ـ درگیر بود. حرب دمکرات کردستان ایران به رهبری دکتر قاسملو «از حزب دمکرات کردستان عراق به رهبری بارزانی نفرت داشت ، زیرا از شاه سلاح پذیرفته بود».(۳) به طور کلی، به خاطر فقدان یک جبهه متحدکُرد و در دو سال اول جنگ ایران و عراق، مؤثر بودن مقاومت کُردها و کارآیی آنان در برابر عراق تضعیف شد.

در ژانویه ۱۹۸۱ هنگامی که حکومت بعث، یک راه تدارکاتی را برای پیشمرگه‌های حزب دمکرات کردستان ایران به رهبری دکتر قاسملو در نزدیکی شهرهای قصر شیرین و نودشه ایجاد می‌کرد، اولین تلاش مؤثر عراق برای استفاده از بازی کارت کُردها، انجام شد. کنترل شهر نودشه، هدف اولیه عراق بود. چون موقعیت استراتژیک این شهر، ایران را از سودای تأسیس جاده ارتباطی تهران ـ بغداد باز داشت. به طور نسبی عراقی‌ها در شکست دادن و متلاشی کردن نیروهای سپاه پاسداران که دارای سلاح سبک و واحدهای نظامی و نیز ارتش منظم ایران ـ مستقر در منطقه ـ موفق بودند. حزب دمکرات کردستان ایران ـ با کمک و مساعدت‌های بغداد ـ یک مقر فرماندهی مهم را در نودشه ایجاد کرد و یک تهاجم سه ماه ـ با عملیات چریکی ـ علیه نیروهای ایرانی انجام داد که با برخی موفقیت‌ها هم همراه بود.(۴

حزب دمکرات کردستان ایران در ابتدای آوریل سال ۱۹۸۱، از جانب اتحادیه میهنی کردستان ـ به رهبری طالبانی ـ و گروه‌های چریکی اپوزیسیون و مخالف ایران ـ مانند مجاهدین خلق و چریک فداییان خلق ـ و مهمات و تسلیحات حزب بعث عراق، مورد حمایت قرار گرفت و پاسداران را به عقب‌نشینی وادار کردند که از شهرهای مهمی در کردستان ایران، مانند سنندج ـ مرکز کردستان و یک مرکز مهم نظامی ـ بیرون بروند.

حزب دمکرات کردستان ایران و طرفدارانش سپس به مهاباد تهاجم نظامی کردند، آنهم حمله‌ای رودررو به شهر مهاباد و ایجاد یک کانون آزاد شده کردستان؛ به همان روش و شیوه‌ای که کُردها ۴۵ سال پیش‌تر در جمهوری ناکام مهاباد، ایجاد کرده بودند. نیروهای ایران در اسرع وقت، موفق به تجدید سازمان‌دهی شدند و یک رشته ضدحملات را علیه حزب دمکرات کردستان ایران انجام دادند. علاوه بر این، در آوریل سال ۱۹۸۲، حمله ایران در شمال، تلفات سنگینی را به نیروهای عراق وارد آوردند و آنان را به عقب‌نشینی از خاک ایران ودار کردند. در نتیجه، هنگامی که نیروهای زمینی ایران تحت فرماندهی سرهنگ صیاد شیرازی، به یک رشته حملات کاملاً موفقیت‌آمیز علیه نیروها و پایگاه‌های حزب دمکرات کردستان ایران را آغاز کردند، شانس و اقبال حزب دمکرات کردستان ایران در ماه مه ۱۹۸۲، سیر نزولی را پیمود.

استراتژی سرهنگ شیرازی در عین حال ساده اما مؤثر بود. وی با چرب‌زبانی و ترغیب و مهربانی، نیروهای دکتر قاسملو را به گسترش و پراکنده ساختن بیش از حد، ترغیب نمود. سپس نیروهای بیش از حد پراکنده شده و دور افتاده را محاصره و ضربه‌ای سخت به آنان وارد ساخت که دیگر هرگز نمی‌توانستند، جبران مافات نمایند. امید ـ کاذب ـ دکتر قاسملو به ایجاد یک منطقه و کانون آزاد شده در کردستان، محو شد و حزب دمکرات کردستان ایران به یک ابزار فرعی یا آلت حاشیه‌ای عراق در جنگ ایران در عراق مبدل شد.(۵) دکتر قاسملو جهت جلوگیری از نابود شدن امیدهایش و نجات بعضی از شانس‌های خود با رئیس جمهور سابق ایران ـ دکتر بنی‌صدر ـ تماس گرفت و از وی دعوت کرد تا در ایجاد یک حکومت موازی، جهت سرنگون ساختن حکومت روحانیون حاکم در تهران به او بپیوندد. دکتر قاسملو به دکتر بنی‌صدر اطمینان داد که هدف جنبش وی «خودمختاری برای کردستان و دمکراسی برای ایران» است. دکتر بنی‌صدر با بیم از این‌که دکتر قاسملو انگیزه‌های جدایی‌طلبانه را در ذهن پرورش می‌دهد اما اکنون آن را مخفی ساخته است، هرگز دعوت وی را نپذیرفت.

حکومت جمهوری اسلامی، بعد از کنترل احزاب کُرد تجزیه‌طلب خود و بیرون راندن نیروهای عراقی از کردستان ایران، به استفاده از بازی کارت کُردها پرداختند. ایرانیان در مقایسه با عراقی‌ها در بهره‌برداری از منابع کُردهای خودشان و استثمار سرمایه‌درای آنان در طول جنگ ایران ـ عراق بسیار مؤفق‌تر از عراقی‌ها بودند.

جمهوری اسلامی نه تنها حمایت حزب دمکرات کردستان عراق به رهبری مسعود و ادریس بارزانی را ـ در ۱۹۸۳ ـ به دست آورد، بلکه هم‌چنین موفق به جلب حمایت اتحادیه میهنی کردستان به رهبری جلال طالبانی ـ با این وجود که زمانی مارکسیست بودند ـ و تشکل یک جبهه کردستان متحد علیه رژیم عراق، شد. در سال ۱۹۸۷، طالبانی به طور غیرمنتظره در پاسخ به درخواست اسلامی، واکنش مثبتی نشان داد.(۶) همچنان‌که بیم رژیم عراق از چشم‌انداز وجود یک جبهه بالقوه بی‌ثبات کننده ـ کُرد و ایران ـ در شمال این کشور فزونی می‌یافت. طبق گزارشات، صدام حسین تلاش‌هایی در جهت انجام مذاکرات مجدد و محرمانه با کُردها انجام داد.(٧

هر چند که رژیم عراق در پی ایجاد یک سازش موقت با گروه‌های کُرد خود بود، اما از جانب آنکارا برای متوقف ساختن فعالیت کُردها در امتداد مناطق مرزی با ترکیه، تحت فشار شدید قرار گرفت. ترکیه ادعا داشت که از مناطق مرزی تحت کنترل حزب دمکرات کردستان عراق ـ مسعود و ادریس بارزانی ـ به‌عنوان پایگاه اصلی حملات ضدترک، توسط کُردها استفاده می‌شود. هم‌چنین حکومت ترکیه، کُردهاهی عراقی را به خاطر آشفتگی و آشوب‌های مهمی که در سراسر جنوب شرق ترکیه رخ می‌دهد، مقصر می‌دانست. طبق اخبار متفاوت در فاصله سال‌های ۸۲-۱۹۸۱، هشتاد هزار نفر کُرد ـ و بیش از ٢ هزار نفر در۱۹۸۳ ـ در ترکیه دستگیر شدند.(٨

چون نفت عراق از طریق خط لوله‌ای که میادین نفتی کرکوک را به ساحل مدیترانه متصل می‌ساخت، صادر می‌شد. حکومت بعث توانایی کامل دور نگه داشتن ترکیه و به خطر انداختن شریان حیاتی‌اش را نداشت. در نتیجه، عراقی‌ها تسلیم فشارهای ترکیه شدند و در آوریل سال ۱۹۸۳، توافقنامه‌ای را در زمینه اقدامات امنیتی امضا کردند که به نیروهای ترکیه اجازه می‌داد تعقیب چریک‌های کُرد به خاک عراق وارد شوند. در ماه مه ۱۹۸۳، چریک‌های کُرد در پایگاه‌های عراق، به داخل ترکیه عبور کردند و چندین سرباز ترک را از پای درآوردند. ترک‌ها به توافقنامه امنیتی تعقیب چریک‌های کُرد، که در ماه آوریل منعقد شده بود، اشاره کردند و هزاران نفر از نیروهای آنان در یک مأموریت تنفتیش و تخریب به کردستان عراق وارد شدند که در نهایت منجر به دستگیری صدها پیش‌مرگه کُرد و حتی رهبران آنان شد. بسیاری از کُردهای دستگیر شده به بغداد تحویل داده شد که در فوراً اعدام و یا به مجازات‌هایی مانند حبس طولانی مدت، محکوم شدند.(٩) در تابستان ۱۹۸۳، یک جنگ مشترک عراق و ترکیه علیه کُردها شروع شد. کُردها، خصوصاً حزب دمکرات کردستان عراق (بارزانی)، به اتحاد با ایران برای مقابله با این تهدید جدید نیاز مبرم داشتند.

1- Ramazani, Revolutionry Iran, 60-61.
2- Abol Hassan Bani – Sadr, My Turn to Speak: Iran, the Revolution & Secret Deals with the U.S. (New York: Brassey’s [US], 1991). 69.
3- Edgar O’Balance, “The Kurdish Factor in the Gulf War”, Military Review 61, No. 6 (June 1981): 18.
4- Entessar, “The Kurdish Mosaic”, 95, and Edgar O’balance, The Gulf War (London: Brassey’s Defence Publishers, 1988), 133-134.
5- O’Balance, The Gulf War, 132-136.
6- Entessar, “The Kurdish Mosaic”, 96, and Christian Science Monitor, May 26, 1987.
7- Frederick W. Axelgard, A New Iraq?: The Gulf War and Implications for U.S. Policy, Washington Papers 133 (New York: Praeger Publishers, 1988), 31.
8- New York Times, June 30, 1982, and Mordechai Nisan, Minorities in the Middle East: A History of Struggle and Self-Expression (Jefferson, Nc.: McFarland, 1991), 41.
9- O’Ballance, The Bulf War, 137. See also, Nisan, Minorities in the Middle East, 43. For details of Iraqi-Turkish cooperaton on the Kurdish problem during the Iran-Iraq War, see Robins, Turkey, 58-64, and Bolukbasi, “Ankara, Damascus, Baghdad”, 23-28.

* منبع: کتاب سیاست کردها در خاورمیانه، نادر انتصار

http://www.diarunadiar.com/NewsDetail.aspx?itemid=480