تشکیل حزب دموکرات کردستان:
در سال1324، حزب دموکرات کردستان، به رهبری قاضی محمد موجودیت خود را در شهر مهاباد اعلام کرد. وی پس از مسافرت هایی که به شوروی داشت، با مجاب‌کردن رهبران جمعیت رستاخیز کرد (کومله ژکاف) توانست زمینه تاسیس حزب دموکرات کردستان را فراهم کند. اساسنامه این حزب به شرح زیر اعلام شد:

1ــ ملت کرد در داخل ایران در اداره امور ملی خود آزاد و مختار باشد و در حدود دولت ایران، منطقه کردستان را اداره کند.
2ــ با زبان کردی خود بتواند تحصیل کند و این زبان به رسمیت شناخته شود.
3ــ انجمن ولایتی کردستان طبق قانون اساسی، به‌فوریت انتخاب و در تمام کارهای اجتماعی و دولتی نظارت و سرکشی کند.
4ــ ماموران دولت در منطقه، باید از اهل محل باشند.
5ــ تمام درآمد منطقه باید در خود منطقه صرف شود.
6ــ حزب دموکرات کردستان خواهد کوشید بین ملت آذربایجان و اقوامی‌که در آنجا زندگی می‌کنند، وحدت و برادری کامل برقرار کند.
7ــ حزب دموکرات کردستان با استفاده از منابع طبیعی سرشار کردستان و پیشرفت امور کشاورزی، بازرگانی، فرهنگی و بهداشتی برای رفاه اقتصادی و معنوی ملت کرد مبارزه خواهد کرد.
چهارماه پس از تشکیل حزب، در بیست‌وپنجم آذر سال1324، قاضی محمد در میدان چهارچراغ مهاباد تاسیس جمهوری خودمختار مهاباد را اعلام کرد. در این روز، وی خطاب به هوادارانش گفت: «مردم کرد مردمی تنها هستند، سرزمینشان غصب و تقسیم‌ شده است و از ابتدایی‌ترین حقوق، یعنی حق تعیین سرنوشت، بی‌بهره‌اند... .»
وی سپس، با لباس افسران روسی و درجه ژنرالی، به‌عنوان فرمانده کل قوای کردستان از نیروهای خود سان دید. این جمهوری را از نظر نیروی نظامی، حزب دموکرات کردستان عراق (بارزانی ها) و از نظر امکانات مالی و تجهیزات نظامی، شوروی تامین می‌کرد.هنوز یک‌سال از عمر حزب دموکرات و تاسیس جمهوری مهاباد نگذشته بود که قوام‌السلطنه با دولت شوروی درباره چگونگی ترک نیروهای روس از ایران به توافق رسید.
با خروج نیروهای شوروی از خاک ایران، نیروهای ارتش در زمستان سال1324 بدون درگیری به مهاباد وارد شدند و پس از سه روز، قاضی محمد و سران حزب دموکرات را دستگیر کردند. صد روز بعد، زمانی‌که ارتش به‌طورکامل در شمال کردستان ایران مستقر شده بود، قاضی محمد، صدر قاضی و محمدحسین سیف قاضی در همان میدان چهارچراغ مهاباد به دار آویخته شدند.
پس از سقوط جمهوری مهاباد، اعدام قاضی ها، دستگیری تعدادی از اعضای کمیته مرکزی حزب دموکرات کردستان و فرار دیگر اعضای حزب به عراق، جنبش کرد در ایران عملا فروپاشید.
از سال1328 تا پایان دوره نخست‌وزیری دکتر مصدق، حزب دموکرات کردستان، در همکاری با حزب توده، دوباره احیا شد، اما پس از کودتای بیست‌وهشتم مرداد، بار دیگر فعالان حزب دموکرات در کردستان سرکوب شدند. نکته درخورتوجه‌آنکه در این دوره، روابط خوبی بین دو حزب دموکرات کردستان ایران و حزب دموکرات کردستان عراق وجود داشت.
در سال1336، اعضای شورای حزب دموکرات کردستان بار دیگر فعالیتهای خود را با کمک حزب توده آغاز کردند و عبدالله اسحاقی (احمد توفیق)کوشید تا در خارج از کشور به تشکیلات حزب سر و سامان دهد، اما ازآنجاکه درباره خط‌مشی مبارزه، با حزب توده اختلاف‌نظر داشت، نتوانست هیچ حرکت چشم‌گیری انجام دهد و از‌این‌زمان‌به‌بعد، حزب دموکرات ارتباطش را با حزب توده قطع کرد. در همین ایام، عبدالرحمن قاسملو و غنی بلوریان ــ از اعضای اصلی حزب ــ دستگیر شدند. البته قاسملو به علت همکاری و انتشار نام عده زیادی از اعضای حزب آزاد شد، اما بلوریان تا سال1357 در زندان ماند.
در سال1343، کنگره دوم حزب در کوی سنجق عراق تشکیل گردید و عبدالله اسحاقی به دبیرکلی آن انتخاب شد. در این دوره، ملامصطفی بارزانی نفوذ زیادی روی حزب داشت و با توجه به کمک های شاه ایران به حزب دموکرات کردستان عراق، وی نقش زیادی در برقراری امنیت در کردستان ایران و کنترل عملیات های حزب دموکرات کردستان ایفا کرد.در جریان کنگره دوم، به پیشنهاد اسحاقی، قاسملو به علت خیانت به جنبش کرد و همکاری با ساواک از حزب اخراج شد و به چکسلواکی رفت.
در سال1346، یک کمیته انقلابی با خط‌مشی مسلحانه، به‌عنوان حزب دموکرات، از حزب توده جدا شد و عده‌ای از آنها همچون اسماعیل شریف‌زاده، سلیمان معینی، عبدالله معینی و... به کردستان ایران وارد شدند و برای تکمیل حزب به عضوگیری پرداختند. خلع سلاح یکی از پاسگاههای ژاندارمری پیرانشهر، از جمله اقدامات چشم‌گیر این افراد بود. آنها حدود دویست‌نفر عضو داشتند که در قالب نُه دسته، در شمال کردستان فعالیت می‌کردند. در سال1347، نیروهای ژاندارمری، صدوچهار نفر از آنها را دستگیر کردند و بیست‌وسه نفر از آنها را اعدام نمودند.
تشکیل سومین کنگره حزب دموکرات در سال1352 ــ با فاصله زمانی ده سال از کنگره دوم ــ نشان‌دهنده رکود فعالیتهای حزب بود. در این کنگره، حزب دموکرات مشی مسلحانه را به‌عنوان شکل اساسی مبارزه برگزید و عبدالرحمن قاسملو به سمت رهبری حزب انتخاب شد.ازآنجاکه طی این دوره، بین حکومت ایران و حزب دموکرات کردستان عراق روابط خوبی برقرار بود، رژیم عراق نیز به حمایت از حزب دموکرات کردستان ایران پرداخت.

ادامه دارد...

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: