قسمت اول:پیشینه‌ تاریخی‌ حزب‌ دمكرات‌ كردستان‌ ایران‌

حزب‌ دمكرات‌ كردستان‌ ایران‌، یك‌ جریان‌ قوم‌گرایانه‌ و ملی‌گرایانه‌ كرده‌بود كه‌ در 25 مرداد 1324 توسط‌ ارتش‌ سرخ‌ شوروی‌، به‌ منظور مقابله‌ باكردهای‌ وابسته‌ به‌ انگلیس‌ تأسیس‌ شد و در 2 بهمن‌ 1324 به‌ تشكیل‌جمهوری‌ خودمختار كردستان‌ ایران‌ به‌ رهبری‌ قاضی‌ محمد دست‌ زد.این‌ حركت‌ در پی‌ وعده‌های‌ مساعد میرجعفر باقروف‌، دبیر كل‌ حزب‌كمونیست‌ و دیكتاتور آذربایجان‌ شوروی‌، صورت‌ گرفت‌. اسناد وزارت‌خارجه‌ انگلیس‌ چنین‌ گزارش‌ می‌دهد: «در سپتامبر 1945 ]آذر 1324[ دسته‌ای‌ از رؤسای‌ طوایف‌ كردبه‌ سرپرستی‌ رهبر جنبش‌ خودمختاری‌ كردستان‌، قاضی‌ محمد حضیری‌ و نوری‌بیگ‌ به‌ باكو دعوت‌ شدند. در باكو هیئت ‌اعزامی‌ ملاقات‌هائی‌ با رئیس ‌جمهور آذربایجان‌ شوروی ‌باقروف‌ به‌ عمل‌ آوردند كه‌ در ضمن‌ این‌ ملاقات‌ها باقروف‌ به‌آن‌ها قول‌ داد كه‌ كمك‌ و مساعدت‌ و حمایت‌ دولت‌ شوروی‌ رابرای‌ كسب‌ استقلال‌ كردستان‌ جلب‌ خواهد كرد، مشروط‌ بر آنكه‌كردها نیز از فرقه‌ دمكرات‌ آذربایجان‌ پشتیبانی‌ و حمایت‌ نمایند...». «دولت‌ خودمختاری‌ كردستان‌» 11 ماه‌ بیشتر دوام‌ نیاورد و در پی‌توافق‌ شوروی‌ و انگلیس‌ و آمریكا، به‌ همراه‌ حكومت‌ پوشالی‌ « فرقه‌دمكرات‌» در آذربایجان‌، توسط‌ ارتش‌ شاه‌ فرو پاشید و قاضی‌ محمداعدام‌ شد. حزب‌ توده‌ « حزب‌ دمكرات‌ كردستان‌ ایران‌» را مورد تائیدكامل‌ خود قرار می‌داد و در سال‌های‌ بعد در كردستان‌ از فعالیت‌ مستقل‌ خودداری‌ كرد و با نام‌ «حزب‌ دمكرات‌ كردستان‌ ایران‌»، كه‌ در واقع‌ نقش‌كمیته‌ ایالتی‌ حزب‌ توده‌ را در كردستان‌ ایفاء می‌كرد، تشكیلات‌ خود راایجاد نمود. در سال‌های‌ 1337-1338، كمیته‌ كردستان‌ لو رفت‌ و اعضاءمؤثر آن‌ (اسماعیل‌ قاسملو، دكتر مولوی‌، غنی‌ بلوریان‌، عزیز یوسفی‌، حسن‌ شریعت‌) دستگیر شدند. عبدالرحمن‌ قاسملو (برادر اسماعیل‌قاسملو) با تعهد همكاری‌ به‌ ساواك‌ آزاد شد، ولی‌ به‌ اروپای‌ شرقی‌ گریخت‌. اسماعیل‌ نیز به‌ همكاری‌ با «ساواك‌» پرداخت‌ و چند سال‌ بعد محفل‌ ماركسیستی‌ بهروز نابت‌ را در تبریز لو داد. دكتر مولوی‌ و حسن‌شریعت‌ نیز با ابراز ندامت‌ آزاد شدند. سلیمان‌ معینی‌، از اعضاء دیگر این‌كمیته‌، به‌ عراق‌ گریخت‌ و بعدها در سال‌ 1346 در یك‌ حركت‌ مسلحانه ‌در كردستان‌ ایران‌ كشته‌ شد. از اعضاء كمیته‌ كردستان‌ غنی‌ بلوریان‌ وعزیز یوسفی‌ تا آستانه‌ پیروزی‌ انقلاب‌ اسلامی‌ در زندان‌ ماندند.
در سال‌های‌ 1340-1350 نیز حزب‌ توده‌ كوشید تا نام‌ «حزب‌ دمكرات‌ كردستان‌ ایران‌» را حفظ‌ كند و لذا در چكسلواكی‌ توسط‌ علی‌ گلاویژ، حسن‌ قزلچی‌ و عبدالرحمن‌ قاسملو به‌ انتشار نشریه‌ كردستان ‌دست‌ زد. در واقع‌، حزب‌ توده‌ خود را وارث‌ منحصر به‌ فرد «حزب ‌دمكرات‌ كردستان‌» می‌دانست‌. در پیام‌ كمیته‌ مركزی‌ حزب‌ توده‌ به‌ مناسبت‌ 30 مین‌ سالگرد جمهوری‌ خودمختاری‌ كردستان‌ این‌ مسأله ‌نمایان‌ است‌: «ما از همه‌ مبارزان‌ انقلابی‌ كرد در ایران‌ دعوت‌ می‌كنیم‌ كه‌ مانند مبارزان‌ انقلابی‌ آذربایجان‌ و سایر خلق‌های‌ ایران‌ به‌ حزب‌ توده‌ ایران‌ بپیوندند و سنت‌ انقلابی‌ یگانگی‌ سازمانی‌ و سیاسی‌ حزب ‌دمكرات‌ كردستان‌ ایران‌ را با حزب‌ مادر، حزب‌ سراسری‌ طبقه ‌كارگر ایران‌، دوباره‌ زنده‌ كنند. رفقای‌ عزیز كرد!... گروه‌های‌ جداگانه‌ حزب‌ كردستان‌ ایران‌ را بر پایه‌ برنامه‌ سیاسی‌ وتوصیه‌های‌ سازمانی‌ حزب‌ توده‌ ایران‌ به‌ وجود آورید و با مراكز حزب‌ توده‌ ایران‌ رابطه‌ برقرار كنید!».قاسملو در چكسلواكی‌ تحت‌ تأثیر سوسیالیسم‌ دمكراتیك‌ الكساندردوبچك‌ و نیز القائات‌ همسر یهودی‌ خود ـ هلنا ـ به‌ تدریج‌ به‌ غرب‌ گرایش ‌یافت‌ و پس‌ از چندی‌ به‌ بغداد رفت‌. او در آنجا موفق‌ شد كه‌ با حمایت ‌سرویس‌های‌ جاسوسی‌ غرب‌ و با ترفندهای‌ مختلف‌ رهبری‌ حزب‌ توده‌را اغواء كند و نشریه‌ كردستان‌ را، به‌ عنوان‌ ارگان‌ «حزب‌ دمكرات ‌كردستان‌ ایران‌» به‌ دست‌ گرفته‌ و انتشار دهد. قاسملو در عین‌ حال‌ مناسبات‌ حسنه‌ خود را با حزب‌ توده‌ محفوظ‌ داشت‌ و كوشید تا خود رادر موضع‌ سوسیالیسم‌ دمكراتیك‌ جا اندازد و وجهه‌ منفی‌ وابستگی‌ به‌غرب‌ كسب‌ نكند. از سوی‌ دیگر، عزیز یوسفی‌ و غنی‌ بلوریان‌ به‌ علت‌ اقامت‌ طولانی‌ در زندان‌ در منطقه‌ كردستان‌، به‌ ویژه‌ شهر كوچك‌ مهاباد، محبوبیت‌ یافته ‌بودند. یوسفی‌ و بلوریان‌ هر دو از نظر ایدئولوژی‌ و مشی‌ سیاسی‌ هوادار حزب‌ توده‌ بودند. در اوائل‌ سال‌ 1356 یوسفی‌ از زندان‌ آزاد شد و چندماه‌ بعد درگذشت‌ و بلوریان‌ نیز در نیمه‌ 1357 به‌ دست‌ امت‌ مسلمان‌ و به‌ همراه‌ سایر زندانیان‌ سیاسی‌ آزاد شد. با پیروزی‌ انقلاب‌، قاسملو به‌كردستان‌ ایران‌ وارد شد و با استفاده‌ از امكانات‌ دولت‌ عراق‌ و تجارب ‌طولانی‌ كه‌ در خارج‌ از كشور كسب‌ كرده‌ بود و با حمایت‌ بلوریان‌ و عناصر توده‌ای‌ كرد «حزب‌ دمكرات‌ كردستان‌ ایران‌» را تجدید سازمان‌ داد. حزب‌ توده‌ در آغاز، حزب‌ فوق‌ را از آن‌ خود می‌دانست‌، ولی‌ به‌ سرعت‌ متوجه‌ شد كه‌ قاسملو سر تابعیت‌ از حزب‌ را ندارد. ولی‌ دیگر دیر شده‌ بود وقاسملو سلطه‌ خود را بر بلوریان‌، كه‌ فاقد توانائی‌ و كارآئی‌ سیاسی‌ قاسملو بود، تحكیم‌ كرده‌ بود. بدینسان‌، «حزب‌ دمكرات‌ كردستان‌ ایران‌» با مشاركت‌ جناح‌ توده‌ای‌ (به‌ رهبری‌ بلوریان‌) و جناح‌ قاسملو (كه‌ مدعی ‌ناسیونالیسم‌ چپ‌ و سوسیالیستی‌ بود) فعالیت‌ خود را در جمهوری‌اسلامی‌ ایران‌ آغاز كرد. قاسملو به‌ سرعت‌ سرسپردگی‌ خود را به‌ رژیم‌ عراق‌ نشان‌ داد و نخستین‌ گام‌ها را در محاربه‌ با انقلاب‌ اسلامی‌ آغاز كرد. حزب‌ توده‌ در سال‌ 1358 از طریق‌ جناح‌ بلوریان‌ در جهت‌ جلب‌ قاسملو به‌ مشی‌ پراگماتیستی‌ خود تلاش‌ كرد. حزب‌ توده‌ از این‌ تلاش ‌اهداف‌ زیر را دنبال‌ می‌كرد:
1ـ در برابر نیروهای‌ خط‌ امام‌ و امت‌ حزب‌الله‌، خود را به‌ عنوان‌ یك ‌سازمان‌ متنفذ در كردستان‌ نشان‌ دهد و «نفوذ» خود را در «حزب‌ دمكرات‌كردستان‌ ایران‌» دستمایه‌ای‌ برای‌ جلب‌ نظر مساعد مردم‌ و مسئولین‌ قراردهد.
2ـ بعنوان‌ «میانجی‌» مدافع‌ تمامیت‌ و استقلال‌ ایران‌، گذشته‌ و تاریخ‌ خود را در سال‌های‌ 1324-1325 لاپوشانی‌ كند.
3ـ با جلب‌ «حزب‌ دمكرات‌ كردستان‌» به‌ سوی‌ سیاست‌ خود، پشتوانه‌ قوی‌ برای‌ ایجاد «جبهه‌ متحد خلق‌»، به‌ همراه‌ «مجاهدین‌ خلق‌» و«چریك‌های‌ فدائی‌»، فراهم‌ سازد و بدینسان‌ یك‌ اپوزیسیون‌ نیرومند چپ‌برای‌ مسخ‌ انقلاب‌ یا براندازی‌ نظام‌ تدارك‌ بیند.

منبع‌: كتاب‌ سیاست‌ و سازمان‌ حزب‌ توده‌ ایران‌ از آغاز تا فروپاشی ‌(مؤسسه‌ مطالعات‌، چاپ‌ اول‌، تهران‌، 1370)

ادامه دارد...

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: