
نووسه ر:ئيبراھيم حوسێن بۆر (ئه م بابه ته له فارسيه وه وه رگێڕاوه ته سه رکوردي)
ئه رێ و نه رێي نييه که له ئاڵه مي تازه باو و چاوتيژي ئه مڕۆ،ئيترشوێنێک بۆ چيرۆک بێژي وخۆنوێني نييه وھيچ نوسراوه وبانگه شه يه ک،موتڵه ق نييه،به ڵکو ته ن قه ڵشي ده کرێت.به ڵام ئۆپۆزسيۆني ئێراني ته قه للاي ته ڵقيني ئه م باوه ڕه ي ھه يه که نوسراوه کاني پڕله ته ناقوزي قه ڵه م به ده ستانيان له ئاقارکتێبه ئاسمانيه کانه که باوه ڕمه نداني ئايينيوئاقيده تي بێ خه به ر له گه ردون،له ده وراني سه ره تايي(به دوي)وبونيادگه رايي سه ده کاني ناوه ڕاست ئه شێ بێ ئه م لاوئه ولا،ئه وانه وه ربگرێت و مليان بۆراکێشێ!
"ئيسماعيل نوري عه لا" له چالاکاني ئۆپۆزسيۆني ئێراني له وتارێک به نێو"مانايه کي ته زوير به نێوفێدراليزمي زماني"کۆست وبه رگيري پاداري يه ک حکومه تي سکۆلار،دێموکرات وفێدراڵ له ئێران«ئيجڕاي به ھه ڵه ي پڕۆژه ي ته بديلي "مه ما لکي مه حروسه ي ئێران"به يه ک وه ڵاتي تازه باو»وێره ي کردووه وه له سه ر ئه م باوه ڕه يه که نێوي وه ڵاتي ئێران له ياساي بنه ڕه تي سه رده مي مه شروته "مه ما لکي مه حروسه ي ئێران"بووه.
تاوتوێ کردنه کاني مێژويي به يانگه ري ئه مه سه،که له گرێ به سته نه نگينه کاني گوڵستان وتورکمه نچاي،ته نانه ت ناوێک له «وه ڵاتاني مه حروسه»نييه،به ڵام ئاغاي نوري عه لا به ھێسايي ئێراني ژێر سه ره وگردي ڕووسياي تزاري(ممالک محروسه روسیه)له ده وراني قاجاڕه کان،دووباره زيندوو ده کاته وه و ئه م ئيدديعايه ي خۆي به ياساي بنه ڕه تي سه رده مي مه شڕوته ش گرێ ده دات وله ڕه چه ڵه کدا ئه وه خۆي پرسياره که ئه مڕۆبيرخستنه وه ي"ممالک محروسه"چ گرفتێک له شارۆمه نداني ئێراني حه ل ده کات؟
"محروسه"وشه يه کي عاره بيه ومێچکه ي"محروس"ه وبه ماناي"بالدان"ه (فارس ووته ني:حراست)وئاگادارييه. ياني وه ڵاتي ئێمه له لايه ن چ که سانێک ئاگاداري لێ کراوه؟که وايه ھه ربه م چه شنه ده بێ ئه مريکاش ممالک محروسه آمریکا،يان ممالک محروسه آلمان،فرانسه،انگلستان نێو بنێين.
ئه م وشه سياسيه کاتێک که ڵکي لێ وه رگيراوه که قه جه ڕه کان وله سه ره وه ي ھه موان حمه عه لی شاي قه جه ڕ،تاج وته ختي خۆي له ژێرئاگاداري وچاوه دێري وسه ره وگردي ڕوسياي تزاري ده رھێناوبه شێکي گه وره له وه ڵاتي ئێران به ڕوسيا پێشکه شي ده دات."ڕه زا شا"يش به چاولێکه ري له حمه عه لی شا نێوي نێونه ته وه يي"پارس،پرشیا"به که له پوڕه وباج دان به بريتانيا،قت ده کا.
جائێستێکانێ به چ ئه نگيزه يه ک ئاغاي نوري عه لاء نێوي"ممالک محروسه"دوباره پات ده کات؟ئايا به ڕاستي ئاغاي نوري عه لاء له بيري ئێران وچاره نووسي خه ڵکاني ئێران دايه،يان به شوێن وه ده س ھێناني جێ وزێ وپێگه يه کي کۆمه ڵايه تيه بۆ وه دي ھێناني ناسنامه يه کي درۆيي يه جابه ھه رشێوه وڕه وشت ومه زنده يه ک؟
ھه روه ھا پێشترله مه ش،غولامڕزاحسێن بۆر،ھاوکاروھاوبيري نيزيکي نوري عه لاء له ڕاڵه ي سکۆلاره کاني سه وزي پێشوو له وتارێکي له م چه شنه يه دا به ئاسته م خوازياري سه لماندني ئه وبابه ته بووه که وه ڵاتي ئێران ھه رگيزيه ک پارچه نه بووه و يه کگرتوويي نه ته وايه تي له نێوان دانيشتواني ئه م به شه له جوگرافياي ئاڵه مدا ھه رقه ت بووني نه بوووه و له ئه م جوگرافيا،ھه ژمارێک له نه ته وه کان وحکومه ته ناسراوه کاني مێژويي بوونيان ھه بووه که ئه مڕۆ دووباره سه ريان ھه ڵداوه.
له واقعدا،ژێربه ناي ئه م چه شنه بيروبۆچونه کان له نوري عه لا،حسێن بۆروکه سانێک که خۆيان له کۆمه ڵگا نێونه ته وه کان به "پێشه واياني قه ومي"پێناسه ده که ن،ئه وه يه که چۆن کاتێک ئێران له ده ست بێگانه کاني قه جه ڕبووه وئه م قه ومه بۆڕاگرتني تاج وته ختي خۆيان،وه ڵات ونه ته وه ي ئێران،ده که نه ژێرحمايه تي ڕوسييه ي تزاري،وه چون دانيشتواني فه لاتي ئێران له تووخمي ئێراني تاکووعاڕه ب وتوورک وھتد سه رده مانێک به شێوازي بنه ماڵه يي وعاشيره تي له ساختارێکي کۆمه ڵايه تي وکلتوري سياسي به رده داري و خان وبه گي و عه شيڕه تيدا بوون،ئه شێ ئه مڕۆش ئه م جۆره ساختاروڕابيته گه لي جۆراوجۆره ي ئه وکات به بێ ھيچ جۆره گۆڕين وگۆڕانێک بووني ھه بێت؛ئه وان ھه رکام بۆخۆيان ھه رله سه ره تاوه "نه ته وه ونه ته وايه ت"يان بووه وده بێ ئه وڕۆوسبه ينێ ھه ربه م شاخسه ناوبانگ بکرێن وده نووسێت که ئه م په ڵه قه وميانه بۆخۆيان حکومه ت وده وڵه تي ناوچه ئي وسه ربه خۆ وتايبه ت به خۆيان ھه بوه و حکومه ته کاني ناوه ندي ته نانه ت نوێنه ريشيان له م ناوچه گه له نه بوه .
به پێي ئه م باوه ڕه وبه پێچه وانه ي ئه وه که زۆرکه س پێيان وايه که سه رچاوه ي زڵم وزۆري به سه رئه قوام وميلله تي ئێران له درێژايي مێژودا،حکومه ته موسته بيدده کان بوون،به باوه ڕي نوري عه لا وڕزاحسێن بۆر،ئه شێ بڵێين ده ليل وھۆي ڕه چه ڵه کي دواکه وتوويي کۆمه ڵگاي به لووچ،کورد وناوچه کاني دي،حکومه تي ناوه ندي ئه وکاته نه بووه چوون ئه مانه ھيچ ده س تێوه ردانێکيان له م مه ڵبه ندانه دا نه بووه به ڵکوو ئه وه خوودي خه ڵکي به لووچ وکوردوقه ومه کاني ترن که ھۆي دواکه وتوويي خۆيانن.
ئه م چه شنه باوه ڕمه ندانه بێ ئه وه ي که بۆساتێکيش بيرله وه بکه نه وه که له چ سه ده يه ک وچ سه رده مێک دا ده ژين،پێش فه ڕزوھۆگه له کاني خۆيان بۆ گه يشتن به ئامانج له سه ر وشه گه لێکي ڕزيووکات به سه رچو که له لايه ک ھي رۆژگارێکي گه لێک دوورن وله لايه کي ديکه وه ھيچ بنه مايه ک وپشتيوانێکي مێژويي ونووسراوه يان نييه داده نێن که به ڕاي جه نابيان قبووڵ کردني وشه ھايه ک وه ک "ممالک محروسه"و"ملوک الطوایفی"بووني ئێران،چاره نووسی ئه م وه ڵاته ي ھه ر له سه ره تاي مێژووه داڕشتووه وداھاتوشي ھه رئه م ئيستلاحانه داده ڕێژێت و گه ردوون وئاله م،بێ ئه م دو ئيستلاحه ،چاره نووسي ئێران ڕه ت ده کاته وه و ئه م چاره نووسه ي ئێران به چاره نووسێکي ڕه ش ده گه ينێت.
نظرات شما عزیزان:
+ نوشته شده در 13 / 11 / 1393برچسب:,
ساعت توسط دابراو
| ثبت نظر
|